مواد غذایی سرشار از آهن و درمان کم خونی

آهن برای تولید هموگلوبین ضروری است. هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول­‌های قرمز خون وجود دارد و به آنها اجازه می­‌دهد، اکسیژن را به همه­‌ی قسمت­‌های بدن برسانند. هموگلوبین جزءِ سازنده‌ی میوگلوبین نیز هست.  میوگلوبین شباهت زیادی به هموگلوبین دارد، با این تفاوت که در سلول­‌های ماهیچه یافت می­‌شود. اگر به اندازه­‌ی کافی آهن جذب نکنید، احساس خستگی به سراغ­‌تان خواهد آمد و به کم‌خونی دچار خواهید شد. مردان به­‌طور متوسط به ۸ میلی­‌گرم آهن در روز نیاز دارند و زنان، قبل از سن یائسگی، باید ۱۸ میلی­‌گرم آهن در روز مصرف کنند. آهن هم در سبزیجات و هم در فراورده­‌های دامی یافت می‌شود. اگر علاقه‌مند هستید که مقدار جذب آهن بدن­‌تان را بالا ببرید، در ادامه با ۱۲ نمونه از مواد­ غذایی که حاوی آهن هستند، آشنا شوید.

۱. لوبیای سفید

لوبیای سفید یکی از منابع گیاهی آهن است. نصف پیمانه لوبیای سفید، بیش از ۳ میلی­‌گرم آهن دارد. این مقدار از لوبیای سفید، حاوی ۶ میلی­‌گرم فیبر و ۵۰۰ میلی­‌گرم پتاسیم است. لوبیای سفید سرشار از پروتئین، کلسیم، ویتامین B و آنتی‌اکسیدان است.

۲. جگر گاو

جگر­ گاو نیاز به معرفی ندارد. همه­‌ی ما از مقادیر بالای آهن در این ماده­‌ی مقوی باخبریم. برشی از آن، بیش از ۴ میلی­‌گرم آهن دارد. منبعِ غنی‌ای که علاوه بر آهن، پروتئین، ویتامین­‌های B کامپلکس، ویتامین A و ۳۳ واحد ویتامین D هم دارد. مجموع کالری غذایی این ماده ۱۳۰ است.

۳. عدس

عدس از دیگر منابع گیاهی آهن است. نصف پیمانه عدس، بیش از ۳ میلی­‌گرم آهن دارد. عدس علاوه بر اینکه آهن زیادی دارد، پروتئین، ویتامین ‌B، منیزیوم و روی بالایی هم دارد

۴. شکلات تلخ

هیچ چیز به اندازه‌ی این خبر که شکلات هم برای سلامتی مفید است، خوشحال­‌مان نمی‌کند. هر تکه شکلات ۳/۵ میلی­‌گرم آهن دارد. شکلات حاوی مقادیر بالایی آهن است و علاوه بر آن، ۲۳۲ کالری دارد. البته مراقب باشید که زیاد شکلات نخورید!

۵. تن‌ماهی

تن­‌ماهی از جمله مواد غذایی سرشار از آهن است. هر قوطی تن‌ماهی، بیش از ۲/۳ میلی­‌گرم آهن دارد. این ماده­‌ی غذایی، پتاسیم، ویتامین B، کمی ویتامین D و همین‌­طور ۴۰۰ میلی­‌گرم سدیم دارد. به­‌خاطر سدیم بالای آن، مراقب باشید زیاد مصرف نکنید. تن­‌ماهی، کمتر از ۱۵۰ کالری دارد به شرط اینکه تن­‌ماهی­‌ای را انتخاب کنید که درون قوطی آن، آب باشد نه روغن!

۶. نخود

از جمله حبوبات حاوی آهن، نخود است که امروزه کمتر در سفره­‌ی ایرانی­‌ها مشاهده می‌شود. نصف پیمانه نخود، ۲/۳ میلی­‌گرم آهن دارد. این مقدار از نخود، ۱۴۱ میکروگرم فولات دارد، که یکی از ویتامین­‌های B کامپلکس است. همین­‌طور، شامل ۶ گرم فیبر و کمتر از ۱۵۰ کالری انرژی است.

۷. آب گوجه‌فرنگی

مقدار آهن موجود در آب گوجه­‌فرنگی، کمتر از مواد­ غذایی دیگر است اما نوشیدنی گوارایی است. یک پیمانه از آن، ۱ میلی­‌گرم آهن دارد. این مقدار از آب گوجه‌فرنگی، آنتی اکسیدانی قوی به نام لیکوپن هم دارد. علاوه بر این­ها، حاوی ویتامین B و مواد معدنی هم هست.

۸. سیب‌زمینی

سیب­‌زمینی کمتر مورد‌ توجه قرار‌ گرفته‌ است. سیب‌زمینی پخته شده با پوست، بیش از ۳ میلی­‌گرم آهن دارد. این منبع گیاهی آهن، ویتامین­‌ B، ویتامین C و پتاسیم هم دارد.

۹. بادام‌هندی

بادام­‌هندی از جمله آجیل­‌های پرطرفدار است. از آن می­‌توانیم به عنوان میان وعده­‌ای سرشار از آهن استفاده کنیم. ۳۰ گرم از آن، نزدیک به ۲ میلی­‌گرم آهن دارد. بادام­‌هندی حاوی مقادیر زیادی مواد معدنی، ویتامین­‌ها و چربی اشباع نشده­‌ی مفید است.

۱۰. اسفناج

اسفناج از جمله سبزیجات حاوی آهن است. دلیل علاقه­‌ی وافر ملوان­‌زبل به اسفناج هم همین است! یک پیمانه اسفناج پخته، ۶/۵ میلی­‌گرم آهن دارد. علاوه برآهن، ۲۵۰ میلی­‌گرم کلسیم، ویتامین C، ویتامین K، فیبر و بیش از ۸۰۰ میلی­‌گرم پتاسیم هم دارد.

کشمش و گوشت گاو هم خیلی مفید است

ترک پوست و درمان آن

ترک پوستی

وجود آسیب های محیطی مانند آلودگی هوا، قرار گرفتن در معرض تابش اشعه ماورای بنفش و مادون قرمز نور آفتاب؛ شرایط نامساعد جوی و رژیم غذایی نادرست به همراه آسیب های داخلی مانند بیماری های غدد درون ریز، بیماری های متعدد پوستی از جمله خشکی، خارش، زبری، احساس کشیدگی در پوست، ترک خوردگی، پوسته پوسته شدن و کاهش مقاومت طبیعی پوست در برابر سرما و گرما عامل بروزترک پوستی است.

این تغییرات به طور عمده از کاهش روند بازسازی پوست ناشی می شود به طوری که روند تجدید ساختار لایه های پوست کاهش می یابد.

در ورزشکاران پرورش اندامی و زنان باردار، ترک پوستی به صورت شیارهایی راه راه روی مناطق برجسته بدن به ویژه باسن، ران، شکم، سینه، و بازوها ظاهر می شوند. رنگ آن ها ابتدا صورتی یا صورتی مایل به بنفش است و به مرور زمان سفید صدفی می شود. کارشناسان به این ترک پوستی در اصطلاح استریا نیز می گویند.

ترک پوستی چگونه ظاهر می شود؟

در دوران بلوغ، اولین حاملگی، تغییرات ناگهانی در بدن، چاق و لاغر شدن مداوم یا انجام حرکات ورزشی سنگین در لایه ی دوم پوست که بخش نگهدارنده پوست است، سبب ایجاد ترک پوستی می شود.

همچنین تغییراتی مثل نازک شدن رشته های کلاژن، پاره شدن رشته های کلاژن، و کشیدگی و پاره شدن که در فیبرهای الاستین رخ می دهد باعث تغییرات در ظاهر پوست و ایجاد ترک پوستی می شود.

در شرایط نادر، این شیارها می تواند وابسته به میزان نامناسب کورتیزون در بدن باشد. گاهی مصرف سرخود و نادرست مشتقات کورتیزون – کرم روی پوست یا مصرف قرص ها – شیارهای عمیقی روی پوست ایجاد می کند که درمان پذیر نیست.

آیا می توان از ایجاد ترک پوستی جلوگیری کنیم؟

پیش از هرچیز باید از چاق یا لاغر شدن های ناگهانی و استفاده سرخود از کرم ها و قرص هایی که مصرف درمانی دارند، خودداری کنیم. در شرایط خاص مثل دوران بارداری، به افراد توصیه می شود در کنار مراقبت از وزن و رژیم غذایی، به آرامی بدون آن که احساس درد کنند بدن شان را ۵ تا ۱۰ دقیقه با یک کرم مرطوب کننده، روغن بادام تلخ یا کرم های حاوی ویتامین A  و ویتامین D مالش دهند. این امر سبب احیا، تولید و سازمان دهی فیبرهای کلاژن و الاستین می شود و آن ها را در برابر کشش های احتمالی مقاوم می کند.

راه های درمان ترک پوستی چیست؟

شیارهای پوستی نیز مانند زخم هایی اند که رد آن ها روی بدن باقی می ماند و محو نمی شود. برای آنکه بتوانید تا حد ممکن آنها را کم رنگ تر و سطحی تر کنید، روش های درمانی، همچون: مصرف کرم یا لوسیون های حاوی ویتامین AA و آلفاهیدروکسی اسیدها و پیلینگ توصیه می شود.

عملکرد آلفا هیدروکسی اسیدها در رفع ترک پوستی چگونه است؟

آلفا هیدروکسی اسیدها که به اختصار AHA نامیده می شوند، در مواد شیمیایی مخصوص پیلینگ وجود دارند و از گیاهانی مانند نیشکر(اسید گلیکولیک)، سیب (اسید مالیک)، انگور (اسید تارتاریک)، پرتقال (اسید آسکوربیک) و لیمو (اسید سیتریک) به دست می آیند. تحقیقات وسیعی که درباره ی این اسیدها در سراسر جهان صورت گرفته حاکی از آن است که آلفاهیدروکسی اسیدها با افزایش پوسته ریزی طبیعی پوست، سبب جداسازی لایه خارجی و فرسوده پوست و تقویت لایه ها ی زیرین تازه پوست می شوند و از این طریق نمایی با طروات شاداب و جوان به پوست می بخشند. همچنین این اسیدها با افزایش روند تجدید ساختار لایه های پوست سبب تسریع در روند بازسازی پوست شده و در عین حال به از بین بردن شیارهای پوستی و لک های قهوه ای کمک شایانی می کنند البته بهتر است از روش پیلینگ در زمستان بهره گرفت زیرا نور آفتاب برای پوست های حساس شده بسیار مضر است.

راه های دیگر درمان ترک پوستی (استریا)

عصاره پیچک و گیاه دم اسبی از جمله موادی اند که در بعضی کرم ها مورد استفاده قرار می گیرند و چون محرک و فعال کننده ی ساخت فیبرهای پوستی اند، از تغییرات فیبرهای کلاژن و الاستین جلوگیری می کنند. مصرف روغن کرچک و روغن جوانه ذرت نیز مؤثر است.

با مصرف کرم ها و روغن ها طی شش تا هشت هفته رنگ ترک ها به تدریج روشن تر می شود و خطوط باریک تر و پرتر می شوند. مصرف این کرم ها را تا دستیابی به نتیجه مطلوب باید ادامه داد.

البته توجه داشته باشید که محتویات کرم های موجود در بازار سیاه متفاوت است. بعضی تنها حاوی گلیسرین و وازلین اند ولی گروهی دیگر از مواد تشکیل دهنده جفت، ساخته شده اند. در عده ای ویتامین وجود دارد و در عده ای دیگر سیلیسیوم … به هرحال کرم های مرطوب کننده به پوست آب می رسانند و یک پوست مرطوب سخت تر و مقاوم تر از یک پوست خشک است. در نهایت برای از بین بردن این ترک ها از لیزر زیر نظر یک کارشناس نیز می توانید بهره بگیرید. جراحان پلاستیک برای محو کردن شیارهای ظاهر شده روی شکم، جراحی پلاستیک را پیشنهاد می کنند. در این جراحی پوست کمی مثل لیفتینگ کشیده می شود.

در بسیاری از موارد امروزه متخصصان پوست از نوع لیزر برای درمان استریا یا ترک پوستی استفاده می کنند.

البته باید بدانیم که ترک پوستی، به دشواری برطرف می شود و باید حتماً با ورزش های مناسب بارداری و پیشگیری از فشار آمدن شدید روی پوست از بروز آن جلوگیری کرد. در بسیاری موارد پس از زایمان از گن ها و ورزش های مخصوصی استفاده می شود تا بتوان بروز ترک پوستی را به حداقل رساند.

خواص خوراکی ها با توجه به رنگ آنها

خواص سبزها 

سبز رنگی است آرامش بخش و با دیدن این رنگ شما احساس آرامش می کنید و از وجودش لذت می برید و جالب اینجاست که همین رنگ زیبا و آرامش بخش علاوه بر این که شما را در ظاهر جذب می کند و شما از آن لذت می برید خواص درمانی بسیاری نیز دارد و برای جسم تان مفید است.در واقع هر چیز سبزی که می بینید این خاصیت را داراست و این در مورد میوه ها و سبزی های سبز رنگ نیز صادق است.این رنگ برای افراد عصبی و نا آرام بسیار مفید است.رنگ سبز خاصیت ضد عفونی کننده دارد و مناسب برای بیماری های قلبی عروقی و بیماری های روده ای (یبوست) ، معده (سوء هاضمه، زخم معده و…)، کلیه (سنگ کلیه و ناراحتی های مجاری ادراری) و ریه (مشکلات تنفسی، آسم و…) است. این رنگ برای درمان زخم های عمیق سوختگی های شدید نیز موثر است.این خواص در میوه ها و سبزی های که سبز رنگ هستند به وفور یافت می شود. تحقیقات نشان داده، میوه ها و سبزی های سبز رنگ خاصیت ضدعفونی کنندگی دارند و در هضم غذا و جذب آن موثرند. میوه ها و سبزی های سبز رنگ برای افرادی که از بیماری های عصبی رنج می برند توصیه شده است. سبزی های سبز رنگ همچنین در درمان زخم های عمیق و سوختگی ها و بیماری های ریوی و کلیوی بسیار موثر است و در بهبود بیماری های قلبی مصرف فراوان دارد.مثلا جعفری خواص ضد عفونی کننده خون و دستگاه گوارش دارد. جعفری موجب تحریک عضلات روده و رحم می شود و مناسب برای معده و هضم غذاست.

خواص قرمزها

رنگی است محرک و اشتهاآور.رنگی پر انرژی که همین خصوصیات در مواد غذایی قرمز رنگ هم دیده می شود.معمولا ما برای خوردن خوراکی هایی با رنگ قرمز بسیار راغب هستیم. این رنگ و در واقع میوه ها و سبزی های قرمز رنگ علاوه بر این که افزایش دهنده اشتها هستند، برای افراد کم خون و افرادی که کمبود آهن دارند بسیار مناسب است.همچنین در درمان عفونت ها و سوختگی های شدید بسیار موثر است و معمولا این گونه میوه ها و سبزی ها در درمان بیماری های ریوی، مشکلات روده (یبوست) و رحم به کار برده می شود.مواد غذایی قرمز رنگ بسیار پر انرژی بوده و در تقویت قلب و افزایش فشار خون و غلظت خون بسیار مفید و تقویت کننده روده و کبد است.

خواص نارنجی ها

رنگی زیبا و سر زنده و شاداب که در نهایت زیبایی و جلب توجه احساس زدگی ایجاد نمی کند. سبزی ها و میوه های نارنجی رنگ و در کل هر شی نارنجی رنگ در افزایش شیر مادران بسیار مؤثر است. مواد غذایی نارنجی رنگ بسیار انرژی زاست و محرک مناسبی برای اعصاب و سودمند برای مشکلات تنفسی و ضد سرفه، ضد آسم و سل ریوی هستند و در درمان سنگ کلیه و کیسه صفرا و بیماری های معده و روده مؤثر هستند

خواص زردها

رنگی شادی آفرین، درخشان، زنده و محرک. سبزی ها و میوه های زردرنگ معمولا اشتها آور و در عین حال مناسب برای هضم غذا هستند. میوه ها و سبزی های زرد رنگ تصفیه کننده کبد و روده ها و کلیه هاست. این مواد غذایی در درمان بیماری های معده (ورم معده) کیسه صفرا، یبوست و فشار خون و همین طور مشکلات ریوی مناسب هستند و در تقویت غدد لنفاوی قلب موثرند و بسیار انرژی زا و محرک اعصاب هستند.

خواص باریچه

گیاهى است چند ساله، بلندى آن حدود 2 متر، برگهاى آن شبیه چنار ولى با بریدگیهاى بیشتر با چند بار تقسیم به رنگ سبز غبار و پوشیده از تار، ساقه آن باریک و استوانه‏اى، گیاه باریجه در ایران در مناطق وسیعى از دامنه‏هاى مرتفع البرز، دربند سرو، دماوند، در خراسان، کوچه داغ بین کوشا و لطف‏آباد، در کوههاى ساوجبلاغ، بین تهران قزوین مى‏باشد.

نام فارسى: بالیجه در کتب طب سنتى: باژزد

به عربى: قنه به ترکى: قاسى، قاصنى‏

به فرانسوى:Galbanum

به انگلیسى:Galbanum

ترکیبات شیمیایى:

از نظر ترکیبات شیمیایى شیره گیاه خیلى شبیه به انغوزه است و در لاتکس یا شیرابه گیاه در حدود 75- 63 درصد صمغ یافت مى‏شود. رزین آن شامل: گانبانورزینو تانول و اومبلى فرون است.

دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج‏1، ص: 396

خواص:

صمغ باریجه در هند به عنوان محرک، ضد عفونى کننده و داروى سینه و در موارد برونشیتهاى مزمن و آسم و براى تقویت رحم تجویز مى‏شود. براى تنگى نفس و سرفه کهنه و نرم کردن سینه و اختناق رحم و صرع و بواسیر و بیماریهاى عصبى، براى باز کردن انسداد کلیه و تسهیل زایمان و دفع جنین مرده و مشیمه نافع است.

عکس زیر صمغ باریچه

چای و خواص آن

مصرف چای از نظر طب سنتی هیچ مشکلی ندارد بلکه افراط در مصرف چای به دلیل اینکه حاوی آنتی اکسیدان است می‌تواند باعث عادت کردن بدن به این ماده و تعدیل منفی شود لذا توصیه می‌شود در مصرف چای اعتدال رعایت شود.

عمدتا چای موجود در بازار یا رنگ طبیعی ندارد یا حاوی اسانس های غیر طبیعی است، و همین موضوع باعث از بین رفتن خواص چای می‌شود، از نشانه های طبیعی بودن چای می‌توان به دیر دم بودن و کم بودن رنگ و بوی آن اشاره کرد.

چای سبز دارای خاصیت چربی سوزی، رفع کننده خستگی و حاوی آنتی اکسیدان است، چای سبز نسبت به چای قرمز موجود در سطح بازار از افزودنی‌های کمتری برخوردار است، و توصیه می‌شود در مصرف چای سبز نیز اعتدال رعایت شود.

طبیعت سرد؟طبیعت گرم؟

محققانی که در این زمینه تحقیق کرده اند، معتقدند افراد گرم مزاج به مصرف مواد غذایی سرد تمایل دارند و در صورت مصرف غذاهای گرم مثل شکلات، عسل و خرما، دچار التهاب و گر گرفتگی می شوند و همچنین افرادی که سردمزاج هستند، با مصرف غذاهای سرد مثل ماست و ترشی دچار ناراحتی هایی نظیر درد استخوان ها یا ضعف و بی حالی می شوند.

بر این اساس است که توصیه می شود افرادی که طبیعت گرم صفراوی یا دموی دارند، غذاهای سرد مصرف کنند تا گرمی آنان تعدیل شود و افرادی که طبع سرد بلغمی یا سوداوی دارند، غذاهای گرم مصرف کنند یا با مخلوط غذاهای سرد و گرم، اثر سردی و گرمی خنثی شود.

سردی و گرمی که در طب جدید با عنوان غذاهای کم کالری و پر کالری نام برده می شود، واقعیت غیر قابل انکار است و به عقیده محققان، در صورت پیروی از الگوهای صحیح، افراد از مصرف مواد غذایی مختلف بهره مند خواهند شد.

هر فرد به صورت تجربی قادر است تا طبیعت خود را شناسایی کند تا بر این اساس، از ناهماهنگی بین مواد غذایی و عوارض حاصل از آن پیشگیری کند. همان طور که گفته شد، افرادی که طبیعت گرم دارند، تحمل گرما را ندارند و به مصرف مواد غذایی خنک و سرد تمایل دارند، زیرا این گونه مواد غذایی انرژی کمتری دارد اما افرادی که طبیعت سرد دارند، سرمایی هستند، آب و هوا و مواد غذایی گرم برای آنان مناسبتر است و تمایل آنان به مصرف مواد غذایی گرم و پر انرژی است. استادان طب سنتی در خصوص علت بروز این پدیده در افراد، معتقد هستند مزاج افراد یا مادرزادی و یا اکتسابی است. صفات مادرزادی مزاج انسان، حاصل ترکیب صفات کیفیتی مزاج والدین و تاثیر محیط در دوران رشد جنینی است. به معنای عام و کلی شامل محیط جغرافیایی و شرایط اقلیمی، تغذیه، میزان خواب   و بیداری و فعالیت و استراحت مادر و رویدادهای روانی مادر و... است.

با توجه به اینکه در فلسفه طب سنتی گرمی و سردی کیفیت های فاعله هستند، باید آنها را در فرآیند توارث ژنی، صفات غالب بدانیم. بنابراین مزاج فرزند یک زوج که هر دو مزاج گرم دارند، حتماً گرم خواهد بود و تنها در صورتی مزاج فرزند آنها سرد خواهد شد که مادر در دوران بارداری به شدت تحت تأثیر عوامل سردی آور قرار داشته و به بیماری های رحم یا مغز و کبد دچار شده باشد. البته ممکن است فردی که گرم مزاج مادرزادی بوده است، در دوران زندگی اش تحت تأثیر شرایط زیستی یا روحی و روانی و عارضه های دیگر تغییر مزاج دهد و مزاج جدیدی را اکتساب کند.

از سوی دیگر طبق نظر حکمای طب سنتی ایران، بدن همه موجودات و انسان ها از چهار ماده اصلی ساخته شده است که عبارتند از خاک، آب، هوا و آتش که هر کدام از این ارکان دارای کیفیت خاص خود می باشد. اگر کیفیت  خاک را  سرد و خشک، آب،  سرد و تر، هوا، گرم و تر و آتش را گرم خشک در نظر بگیریم آن وقت بایستی این طور نتیجه گرفت که اگر بدن انسان از مقادیر متناسب خاک، آب، هوا و آتش ترکیب شده باشد، مزاج معتدل به وجود می آید و اگر یکی بر دیگری برتری داشته باشد، مزاج های چهارگانه اصلی که عبارتند از مزاج سوداوی، بلغمی، دموی و صفراوی، ایجاد می شوند.

در شخص سوداوی خشکی، در بلغمی سردی و تری و در فرد دموی گرمی و تری و نهایتاً در شخص صفراوی گرمی و خشکی غلبه دارد که این کیفیات یعنی سردی و گرمی و تری و خشکی موجب بروز علائمی در فرد می شود.

طب جدید در تحقیقات خود در زمینه ریشه های بروز سردی و گرمی در افراد بر تجربه های قدما مهر تأیید زده است، هر چند که تحقیقات در این زمینه اندک است اما تبیین دقیقتر این مسائل و وراثتی بودن مزاج افراد نیازمند مطالعات تخصصی تر و گسترده تر است که در صورت ادامه مطالعات و رسیدن به یافته های جدیدتر می تواند در بهبود سلامت نسل نیز کمک کننده باشد. برخی افراد طبیعت سرد دارند و با خوردن مواد غذایی سرد مثل ماهی سردی می کنند که به عبارتی بدن ضعف می کند و دچار سستی مفاصل، کندی حرکت، خواب آلودگی یا کم حوصلگی می شود.

بر اساس برخی یافته های علمی و تحقیقات متخصصان طب سنتی اساساً این مسئله که برخی غذاها گرم و برخی غذاها سرد هستند درست است و بهتر است افراد با تشخیص اینکه طبع سرد یا طبع گرم دارند، به رعایت اعتدال در مصرف مواد غذایی اهمیت بدهند.

همان طور که گفته شد در طب ایرانی تئوری بنیادی داریم به نام اخلاط چهارگانه (صفراوی، دموی، بلغمی و سوداوی) که این اخلاط چهارگانه ترکیباتی مایع هستند. بر اساس این تئوری غذایی که می خوریم در کبد تغییر ماهیت داده و فعل و انفعالاتی روی آن صورت می گیرد و به چهار شکل درمی آید: ترکیبی قرمز متمایل به زرد به نام صفرا که به هضم غذا کمک می کند و کارکرد مغزی را افزایش می دهد. ترکیب دیگر سرخ رنگ است به نام دم یا خلط خون که اکسیژن و مواد غذایی را به بافت ها و سلول های بدن می رساند. ترکیب سوم که بلغم نام دارد، قرمز کم رنگ است و وظیفه تسهیل کار مکانیکی و لغزش مفاصل روی هم و تشکیل بافت عصبی و سلول های مغزی را دارد. ترکیب چهارم قرمز و جگری رنگ است که سودا نام دارد و وظیفه طبیعی تحریک اشتها و تشکیل بافت استخوانی را دارد. بر این اساس هر ماده غذایی وقتی وارد بدن می شود، بسته به مزاجش موجب تولید اخلاط چهارگانه می شود و البته یکی را بیشتر تولید می کند. افراد باید مشخص کنند که در کدام یک از مزاج های چهارگانه صفراوی، دموی، بلغمی و سوداوی قرار می گیرند و برای این کار لازم است تا بدانند که علائم هر یک از این مزاج ها چیست و بیشتر علائم کدام یک از این مزاج ها با آنها تطابق دارد. مزاج افراد دموی گرم و تر و رنگ چهره آنها قرمز و پرخون است. این افراد معمولاً کسل بوده و خواب زیاد و سنگینی دارند و در فصل بهار این حالت برای آنان تشدید می شود. دهان دره، کش و قوس بدن و کشیدن دست ها به اطراف جزو حالات آنها است. این افراد معمولاً خوش اخلاق هستند و خونریزی از نقاط مستعد مثل بینی و لثه در آنان شایع است. اما مزاج بلغمی ها سرد و تر است. این افراد چهره سفید دارند و پوست آنها سرد و نرم و شفاف است. آب زیاد دهان، کمی تشنگی و عطش، نرم بودن گوشت اندام ها، از علائم دیگر افراد بلغمی است. ماست، دوغ و سبزیجات دشمن این افراد است. خوش خوابی، کند فهمی، افت حافظه، کم رنگی ادرار و زبان نرم و پوشیده از بار سفید از دیگر علائم افراد این گروه است که علائم آنها در زمستان شایعتر است. صفراوی مزاج ها دارای مزاج گرم و خشک هستند و سفیدی چشم آنان به زردی می زند. دهان، زبان و بینی آنان خشک است و عطش آنان زیاد و اشتهایشان کم است، هنگام لمس، اندام های آنها گرم است و از هوای خنک لذت می برند. این افراد بیشتر در سن جوانی دچار این مشکلات می شوند و در فصل  تابستان  مشکلات  آنها شدت پیدا می کند، این افراد باید تعادل در مصرف مواد غذایی را رعایت کنند و مصرف غذاهای پرکالری و گرم برای آنان مضر است. گرم بودن سطح پوست و احساس گرمی توسط خود فرد، کم چربی بودن بدن، سرخی یا زردی رنگ بدن، برجستگی مفاصل، اتساع و آشکار بودن عروق، زیاد بودن طول و عرض و ارتفاع نبض، سریع و شدید بودن واکنش بدن به خوراکی های دارای طبیعت گرم، سرعت در حرکات، تندی بوی ادرار و عرق بدن، بیداری زیاد، زود خشمی، شجاعت، پرحرفی و تند و پیوسته سخن گفتن، از جمله نشانه های عام فرد گرم مزاج تندرست است. سرد بودن سطح پوست و احساس سردی توسط خود فرد، چربی دار بودن بدن، سفیدی رنگ بدن، پنهان بودن مفاصل و باریکی عروق، کم بودن طول و عرض و ارتفاع نبض و سریع و شدید بودن واکنش بدن به غذاهایی که طبیعت سرد دارند، کندی در حرکات و خونسردی و دیرخشم بودن از علائم عام فرد سردمزاج تندرست است که در هر دو گروه این نشانه ها علل دیگری نیز دارد و افراد نباید آنها را نشانه های قطعی و یکسویه بدانند و تغییر دقیق این نشانه ها و علائم جسمی و روحی برعهده پزشک طب سنتی است. اما افراد با رعایت نکاتی می توانند از نشانه های سرد و گرمی که در بدن آنها بروز می کند، جلوگیری کنند، باید به این نکته توجه داشت که ویژگی های رفتاری، دلالت مطلق بر نوع مزاج ندارند، زیرا در اثر تربیت و محیط فرهنگی و شرایط گوناگون دیگر تحت تأثیر قرار می گیرند و دیگر اینکه نشانه های گرمی و سردی تا زمانی که فرد افعال و اعمال روزانه اش را به درستی و بدون اختلال و نقصان انجام می دهد، بر بیماری دلالت نمی کند و به بیان دیگر ویژگی های یاد شده اقتضای مزاج طبیعی فرد هستند و نیازی به درمان طبی ندارند. اگرچه تدبیر غذایی و سایر تدابیر برای پیشگیری از افراط این نشانه ها لازم است.