|
07 علایم حیاتی
علایم حیاتی علایمی هستند که نشانه وجود حیات در شخص می باشند و شامل موارد زیر هستند :
1. نبض
2. تنفس
3. فشارخون
4. درجه حرارت بدن
•نبض
با هر ضربان قلب یک حرکت موجی شکل در طول سرخرگها ایجاد می شود . این موج را اصطلاحاً نبض می گویند . در محل هایی که سرخرگ از روی استخوان عبور می کند و به پوست نزدیک تر است ، این حرکت موجی شکل نبض لمس می شود . برای گرفتن نبض از نرمه انگشتان خویش ، البته بجز انگشت شست که خود دارای نبض می باشد،استفاده کنید . محلهای مناسب لمس نبض عبارتند از :
1- نبض رادیال ، لبه خارجی و جلویی انتهای ساعد که محل لمس نبض شریان زند زبرین (رادیال) می باشد .
2- نبض کاروتید ، شریان گردنی (کاروتید) که در فرورفتگی بین عضلات گردن و حنجره در مجاورت برجستگی سیب آدم لمس می شود . بررسی نبض در ناحیه گردنی معمولاً در فوریتهای پزشکی انجام می گیرد .
3- نبض براکیال یا بازویی ، در شیرخواران ممکن است یافتن نبض در قسمت بالا و داخل بازو راحت تر صورت پذیرد .
نحوه بررسی نبض رادیال : سه انگشت خود را در فرورفتگی واقع در بالای چینهای مچ(خطوط مچ دست ) و در قاعده انگشت شست قرار داده و مختصری فشار دهید . موارد زیر را بررسی و ثبت کنید . تعداد نبض در دقیقه – قدرت نبض (قوی یا ضعیف)- ریتم نبض (منظم یا غیر منظم) .
در افراد بالغ نبض با سرعتی بین 100-60 بار در دقیقه می زند .سرعت ( تعداد نبض در کودکان بیشتر است و در بالغین ورزیده می تواند کمتر باشد .) تعداد نبض ممکن است در حین ورزش ، ترس ، تب ، از دست دادن خون و برخی از بیماریها افزایش یابد و مواردی نظیر افزایش فشار داخل جمجمه ، غش کردن (با منشاء روحی روانی) و برخی موارد خاص از بیماریهای قلبی می توانند سبب کاهش تعداد نبض گردند .
• تنفس
عمل تنفس شامل دو قسمت دم و بازدم است . شما باید قادر باشید بیمار را از نظر وجود یا عدم وجود تنفس ، عمق و نظم آن بررسی کنید . افراد بالغ متوسط الجثه به طور طبیعی تقریباً16 بار و کودکان 30-20 بار در دقیقه تنفس می کنند . جهت بررسی وجود تنفس پس از بازکردن راه هوایی ، گوش خود را به دهان و بینی بیمار نزدیک کنید ، درحالی که به قفسه سینه بیمار نگاه می کنید در این حالت صدای تنفس را می شنوید ، گرمای بازدم را با گونه لمس می کنید و حرکات قفسه سینه را می بینید . به مرور با کسب تجربه می توانید عمق تنفس کافی را حدس بزنید .
سرعت تنفس می تواند با مداخله مرکز تنفسی در مغز به عنوان واکنشی نسبت به برخی عوامل مثلاً در پاسخ به سطوح غیر طبیعی اکسیژن یا دی اکسید کربن در خون ، هیجانات روحی ، ورزش، سوانح و بیماری ها تغییر کند که معمولاً به صورت افزایش سرعت خواهد بود .
در ضمن ، طبق اراده و میل شخصی نیز می توان عمق و سرعت تنفس را تغییر داد.
• فشار خون
فشاری که در هر انقباض عضله قلب در اثر برخورد خون به دیواره سرخرگ وارد می شود را فشار خون می نامند که توسط دستگاه فشار سنج قابل اندازه گیری است .
• روش اندازه گیری فشار خون :
برای اندازه گیری فشار خون ، بازوبند مخصوص را روی بازوی مصدوم گذاشته و به وسیله پوار پلاستیکی آن را باد می کنیم تا وقتی که نبض شریان بزند ، سپس به وسیله پیچ مربوطه به پوار ، فشار هوای داخل بازوبند را کم کرده تا اولین ضربه فشار سیستولیک (ماکزیمم) با دست و یا گوشی احساس شود که مربوط به قدرت انقباض عضلات است و زمانی که دیگر صدایی به گوش نرسد بیانگر آن است که فشار دیاستولیک (مینیمم) دوره استراحت قلب قبل از انقباض را طی می کند .
اختلاف بین درجه فشار دیاستولی و سیستولی در تشخیص بیماریها و معالجه آن رل مهمی را بازی می کنند . مقدار فشار خون به عواملی نظیر سن ، جنس ، وزن بدن ، حالات روحی ، هیجانات و حالات فیزیولوژیک بدن بستگی دارد .
در سنین بالا بدلیل تصلب شرایین (سفت وسخت شدن دیواره سرخرگها و شریآنها) عروق ، مقاومت بیشتری از خود نشان می دهند . در نتیجه فشار خون بالا می رود ، سموم نیز ممکن است باعث بالا رفتن فشار خون شوند .
لازم به یادآوری است که برای اندازه گیری فشار خون ، بیمار باید در حالت نشسته و یا خوابیده باشد .
• درجه حرارت بدن :
بدن باید برای حفظ دمای خود در دامنة مناسب یعنی 8/97 تا 4/100 درجه فارنهایت یعنی 36 تا 38 درجه سانتی گراد ، تعادل ثابتی بین دریافت حرارت و از دست دادن آن برقرار سازد که اصولاً عمل حفظ این تعادل بر عهده یک ترموستات در عمق مغز می باشد .
• روش ارزیابی دمای بدن :
- دماسنج را از طرفی نگه دارید که مخزن مایع نقره ای رنگ (معمولاً مخزن جیوه) قابل رویت باشد .
- دماسنج را تکان دهید ، تا حدی که سطح مایع درون آن زیر نشانگر دمای طبیعی قرار بگیرد (زیر 37 درجه سانتی گراد)
- دماسنج را زیر زبان بیمار قرار دهید و بگذارید به مدت سه دقیقه در محل باقی بماند . دمای بدن را می توانید با مشاهده سطحی که مایع در آن قرار گرفته است خوانده و بدست بیاورید .
- در مورد کودکان می توانید آنرا در ناحیه زیر بغل به مدت سه دقیقه قرار دهید .
در مواقعی که نباید از طریق دهان دماسنج را استفاده کرد :
1- افراد بیهوش
2- افسرده
3- سرفه های شدید
4- حمله آسم
5- بیماران صرعی یا تشنجی
6- زخم یا توده در دهان
7- کودکان زیر 5 سال
منبع: مبانی کمک های اولیه
| 
